Ayrımcılık Tazminatına Hak Kazanma Koşulları Nelerdir?
Ayrımcılık Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, Fazla Mesai alacağı, Yıllık İzin, UBGT gibi tazminatları sık sık duyuyoruz. Peki Ayrımcılık Tazminatını veya Eşit Davranmama Tazminatını duydunuz mu?
Sanırım bu tazminatı iş hayatında pek sık duymuyoruz. Peki nedir bu Ayrımcılık Tazminatı veya Eşit Davranmama Tazminatı?
Ayrımcılık tazminatı, işverenin eşit davranma yükümlülüğünün ihlali durumunda işçiye dört aya kadar ücreti tutarında verilecek olan tazminattır.
Eşit davranma ilkesi tüm hukuk alanında geçerli olup, iş hukuku bakımından işverene işyerinde çalışan işçiler arasında haklı ve objektif bir neden olmadıkça farklı davranmama borcu yüklemektedir. Bu bakımdan işverenin yönetim hakkı sınırlandırılmış durumdadır. Başka bir ifadeyle işverenin ayrım yapma yasağı işyerinde çalışan işçiler arasında keyfi biçimde ayrım yapılmasını yasaklamaktadır. Bununla birlikte eşit davranma borcu tüm işçilerin hiçbir farklılık gözetilmeksizin aynı duruma getirilmesini gerektirmeyip, eşit durumdaki işçilerin farklı işleme tabi tutulmasını önlemeyi amaç edinmiştir.
“Eşitlik İlkesi” en temel anlamda T.C. Anayasasının 10. ve 55. maddelerinde ifade edilmiş, 10. maddede “Herkes, dil, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” kuralına yer verilmiştir. 55. maddenin kenar başlığı ise “Ücrette Adalet Sağlanması” şeklindedir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 5. Maddesinde;
İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.
İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.
İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.
Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.
İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir ücretin uygulanmasını haklı kılmaz.
İş ilişkisinde veya sona ermesinde yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. ”
denilmiştir.
Kanun hükmü emredici nitelikte olup, sadece sayılan sebeplerin varlığı halinde değil, işverenin eşit davranma yükümlülüğü durumlarında ayrımcılık tazminatı istenebilir.
Eşit davranma ilkesinin uygulanabilmesi için aynı işyerinin işçileri olma, işyerinde topluluk bulunması, kolektif uygulamanın varlığı, zamanda birlik ve iş sözleşmesiyle çalışmak koşulları gerekmektedir. İşverence, işçiler arasında farklı uygulamaya gidilmesi yönünden nesnel nedenlerin varlığı halinde eşit işlem borcuna aykırılıktan söz edilemez.
İşçi ayrımcılık tazminatı talep edebileceği gibi başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep imkânı bulunmaktadır. İşçi ve işveren arasında İş Kanunu’nun 5. Maddesine aykırı olarak yapılmış sözleşme kuralları geçersizidir. Zira kanun hükmü emredici niteliktedir.
İşverenin eşit davranma ilkesine aykırı davrandığını ispat yükü işçiye aittir. Ancak, işçi bir ihlalin varlığı ihtimalini güçlü bir biçimde gösteren bir durumu ortaya koyduğunda, işveren böyle bir ihlalin mevcut olmadığını ispat etmekle yükümlü olur.
Ayrımcılık tazminatına ilişkin taleplerde zamanaşımı süresi 5 yıldır.
İşyerinde; diliniz, ırkınız, cinsiyet tercihiniz, engel durumunuz, siyasal görüşünüz, dünya görüşünüz, din ve mezhep inançlarınız, hamile olmanız, ve başkaca sebeplerden ötürü işveren tarafından tarafınıza ayrımcılık yapıldığını, eşit konumda olduğunuz işçiler ile aynı hakların tarafınıza tanınmadığını düşünüyor iseniz ayrımcılık tazminatı talep edebilirsiniz.
Pandemi sürecinde, değişen ekonomik koşullar sebebiyle, işverenlere işçileri ücretsiz izne çıkartma imkanı verilmişti. Bazı işverenler bu süreçte, mevcut çalışanlarının bir kısmını ücretsiz izne çıkartırken, işyerine yeni işçi alımı yaptılar. Kanaatimizce, işverenin kendi bünyesinde çalışan işçisini ücretsiz izne çıkartırken, yeni işçi işe alması, işverenin eşit davranma yükümlülüğünü ihlal ettiğini göstermektedir. Kanun maddesi sınırlı şekilde yorumlanmamalı her somut olay kendi içerisinde yorumlanmalıdır. Bu sebeple, ücretsiz izne çıkartılan işçinin, işverenin eşit davranma hakkı ihlali yapması sebebi ile ayrımcılık tazminatı talep hakkı doğmaktadır.
HAMİLELİK SEBEBİYLE İŞ AKDİ SONLANDILARAN İŞÇİYE AYRIMCILIK TAZMİNATI ÖDENMESİ GEREKİR.
“… Dosya içeriği ve mail yazışmalarına göre, davacı işçinin işyerinde olumsuzluklara neden olan bir çalışmasının bulunmadığı, aksine yaptığı çalışmaların yöneticisi tarafından takdir edildiği, davacının 04.07.2014 tarihli hastane yazısı ile hamileliğini davalı işverenliğe bildirdiği, ardından davacının yöneticisi tarafından işyeri insan kaynakları müdürlüğüne yazılan 05.07.2014 tarihli yazıda, davacıdan verim alınamadığı gerekçesiyle kendisiyle çalışmak istenmediğinin bildirildiği, bunun üzerine işverence iş sözleşmesinin 07.07.2014 tarihinde feshedildiği anlaşılmaktadır.
Dosyadaki mevcut delil durumuna göre davacının hamileliği nedeniyle ayrımcılık yapılarak iş sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmakta olup, ayrımcılık tazminatının koşulları oluşmuştur. Davalı işveren ise 4857 Sayılı Kanun’un 5. maddesinin son fıkrasına göre bir ihlalin mevcut olmadığını kanıtlayamamıştır. Mahkemece davacının çalışma süresi de dikkate alınarak, anlan yasanın 5. maddesi kapsamında ayrımcılık tazminatına hükmedilmesi gerekirken tazminat talebinin reddine karar verilmesi hatalıdır… ( YARGITAY 9. HUKUK DAİRESİ E. 2016/1423 K. 2019/11167 T. 15.5.2019)
İşçilik tazminatları sürecini sağlıklı şekilde yürütmek ve hukuki yardım almak için tarafımızla 0542 192 94 81 numaralı hattan ve info@kubrakartal.av.tr ‘ye e posta atarak tarafımızla iletişime geçebilir ve detaylı bilgi alabilirsiniz.
www.kubrakartal.av.tr
